Strijden tegen de oorzaken van plastic afval

KALDEWEI, Ahlen, oktober 2019. – KALDEWEI ondersteunt het belangrijke werk van het WWF voor de bescherming van de zee. Met de samenwerking moet het afvalbeheer in Zuidoost-Azië worden verbeterd. Zonder gereguleerde afvalverwijdering wordt restafval daar vaak ongesorteerd opgeslagen en belandt als gevolg van regelmatige overstromingen in de stroomgebieden in grote hoeveelheden in zee. De strijdt tegen plastic afval begon in 2018 met een modelproject in de Vietnamese provinciehoofdstad Tan An in de Mekongdelta. Verantwoordelijk voor het project is dr. Bernhard Bauske, projectcoördinator oceaanafval bij het WWF. In het interview beantwoordt de expert op het gebied van oceaanafval vragen over de status van het project, de voortgang en de uitdagingen die nog moeten worden overwonnen.

Dr. Bauske, wat is volgens u de omvang van het probleem van plastic afval wereldwijd?
Plastic wordt in grote hoeveelheden geproduceerd, is niet biologisch afbreekbaar en belandt voor het grootste deel ongecontroleerd in het milieu. Alleen al van verpakkingsafval belandt, internationaal gezien, 32 procent in het open milieu, maar ook in rivieren en oceanen. Iedere minuut komt er een hoeveelheid ter grootte van een vrachtwagen plastic afval in zee terecht. Hier ligt intussen naar schatting al 80 tot 120 miljoen ton. Dit laat zijn sporen na in het marine ecosysteem en dan met name in de dierenwereld. Zeevogels, walvissen, zeeschildpadden en vissen eten het plastic afval op en ondervinden hiervan de effecten en veel dieren sterven er ook aan. Ongeveer 800 diersoorten lijden schade door plastic afval in de zee. De plasticproductie neemt wereldwijd met circa vijf procent per jaar toe en alleen wanneer de afvalverwerking snel en duidelijk beter wordt georganiseerd kan dit internationale milieuprobleem een halt worden toegeroepen. Plastic mag niet terechtkomen in het milieu!

Waarom is de Mekongdelta in Vietnam uitgekozen voor dit pilotproject?
Vietnam is wereldwijd één van de vijf belangrijkste landen die zorgen dat plastic in onze oceanen terechtkomt. De redenen hiervoor zijn ontbrekende of gebrekkige systemen voor afvalinzameling, hergebruik of verwerking. Bovendien is er nauwelijks bewustzijn in de Vietnamese maatschappij van het milieu-effect van plastic afval. Circa 80 procent van de instroom van plastic in de marine ecosystemen kan worden herleid tot ontoereikend afvalbeheer op het vasteland. Slechts 14 procent van het plastic afval in Vietnam wordt gerecycled, de rest komt terecht op vuilstortplaatsen of belandt zonder behandeling rechtstreeks in het milieu en uiteindelijk via de talrijke rivieren van Vietnam vaak in de zee. De Mekong in het zuiden van Vietnam heeft hierbij een sleutelrol, want de majestueuze rivier behoort wereldwijd tot de elf rivieren die het meeste plastic afval in de zee laten terechtkomen.

Heeft het WWF al eerder contacten gehad in de regio?
Al in 2017 viel de keus van de projectleider op de provincie Long An, aangezien het WWF daar al een aantal jaren natuurbeschermingsprojecten uitvoert. Door de ondersteuning van KALDEWEI kon het WWF snel aan de slag gaan met het ontwikkelen van maatregelen voor het terugdringen van de inbreng van plastic afval ontwikkelen en het samen met het WWF Vietnam implementeren van een pilot. Dat heeft ons erg geholpen.

Wat wordt er precies gedaan in het modelproject in Tan An?
Tot nu toe werd het afval in landelijke gebieden van de provincies slechts zeer gedeeltelijk opgehaald, in de stedelijke gebieden wordt het afval ingezameld, maar op niet-officiële stortplaatsen gestort. Hier bestaat het gevaar dat delen van het plastic afval op deze stortplaatsen bij overstromingen in de Mekongdelta in de rivier en vervolgens in zee wordt gespoeld. Dit willen wij stoppen, aangezien alle waardevolle bestanddelen van het afval worden uitgesorteerd en het aanzienlijk kleinere overgebleven deel van het restafval regulier kan worden afgevoerd. Met dit doel wordt de lokale regering van de provincie Long An ondersteund bij het ontwikkelen van een verbeterd afvalbeheerconcept. Dit houdt in dat met name het afval al bij de huishoudens gescheiden wordt opgehaald en de exploitatie wordt georganiseerd. Met name uit het bio-afval, dat per slot van rekening nog altijd 70 procent van het afval vormt, kan compost worden gemaakt dat goed kan worden verkocht. Dit geldt eveneens voor plastic afval, dat gescheiden wordt opgehaald en wordt doorverkocht om te worden gerecycled. Het project wordt ondersteund met een informatiecampagne voor de bevolking in het projectgebied.

Kunt u iets zeggen over de huidige stand van het pilotproject?
In de laatste negen maanden is door Duitse en Vietnamese experts een gedetailleerd afvalbeheerconcept opgesteld. Dit houdt bijvoorbeeld in dat verschillende varianten van het afvalbeheer, zoals het verbranden van alle afval of een gescheiden inzameling gedetailleerd zijn doorgerekend. Hierbij is onder andere rekening gehouden met de arbeidsbehoefte en de kosten voor gescheiden inzameling. En door interviews bij potentiële afnemers werd de herbruikbare materialen de potentiële opbrengst bekendgemaakt. Voor de hele provincie Long An ligt er nu een financieringsplan voor investeringen en lopende kosten. Tegelijkertijd werd met de overheidsvertegenwoordigers ter plekke het modelproject gedetailleerd gepland, zoals bijvoorbeeld de grootte van het projectgebied, de inzamelingsroutes en het beschikbaar stellen van locaties voor compostering. Op een bijeenkomst eind februari werden de resultaten in de provinciehoofdstad gepresenteerd aan de overheidsinstellingen, de betrokken private partijen en vertegenwoordigers van de bevolking en besproken. Het resultaat is dat dit project wordt ondersteund en gepromoot door de stakeholders.

Wat heeft de haalbaarheidsstudie in detail opgeleverd?
Op dit moment vindt er geen scheiding plaats van de afzonderlijke afvalstromen. De hoeveelheid restafval die ongesorteerd wordt gestort of in het milieu terechtkomt, is evenredig groot. Het inzamelingsquotum bedraagt gemiddeld slechts 67 procent. Hierbij is in landelijke gebieden het inzamelingsquotum veel lager. Hier wordt het afval vaak verbrand, in de tuin begraven of in de rivieren en kanalen van de Mekongdelta gegooid. Dit is één van de belangrijkste oorzaken van het marine plastic afval. Bovendien levert deze vorm van afvalverwerking gevaar op voor het grondwater. Het in de open lucht verbranden levert door de uitstoot ook risico's op voor de gezondheid van de bevolking.

Heeft u kunnen achterhalen wat de mensen nog meer kan motiveren om afval in te zamelen, te scheiden en eventueel te hergebruiken?
Waardevolle afvalbestanddelen zoals aluminium of blikjes en PET-flessen worden door een aantal mensen afzonderlijk bij de huishoudens ingezameld om met de verkoop van de materialen een klein inkomen te kunnen verwerven. Desondanks blijven er nog aanzienlijke hoeveelheden herbruikbare materialen in het overgebleven afval achter. In de regio is ook grote vraag naar compost en compostproducten. Hiervoor moet de kwaliteit van de compost echter in orde zijn. Verontreinigingen van de gescheiden ingezamelde afvalstromen, zoals bijvoorbeeld batterijen met schadelijke stoffen of oude pesticidenverpakkingen in de compost moeten absoluut worden vermeden.

Hoe kunt u de besluitvormers in Long An ervan overtuigen om iets te veranderen aan de afvalverwerking in het landschap?
Het goede nieuws aan het concept van hergebruik van afval is dat met de opbrengst uit het vermarkten van de compost en andere herbruikbare materialen zoals bijvoorbeeld plastic, naar verwachting een groot deel van de afvalverwerkingskosten kan worden gedekt. Tegelijkertijd worden er meerdere nieuwe banen gecreëerd.

Hoe beoordeelt u het resultaat van de haalbaarheidsstudie?
We zien dit als de eerste succesvolle stap, aangezien dit concept qua lopende kosten voordeliger kan zijn dan de huidige praktijk waarbij het afval gewoon wordt ingezameld en in het landschap wordt weggegooid. Er zijn in ieder geval nog extra, substantiële overheidsinvesteringen nodig om het concept in de hele provincie Long An te implementeren, aangezien de technische en ecologische standaard van de afvalbehandeling- en verwerkingsinrichtingen in de provincie Long An op dit moment nog zeer slecht is.

En wat betekent dit concreet voor het project? Wat zijn de volgende stappen bij deze bijzondere uitdagingen?
Overeenkomstig ons concept wordt in een stadsdeel van de provinciehoofdstad Tan An het huishoudelijk afval gescheiden in drie stromen opgehaald: organisch afval, herbruikbare materialen en restafval. Door de gescheiden inzameling van de herbruikbare materialen wordt de kwaliteit verbeterd zodat voor deze materialen, zoals bijvoorbeeld oud plastic, betere inkomsten kunnen worden verkregen. Op dit moment wordt gebruikgemaakt van verzamelcontainers en verzamelkarren. In een afvalbehandelingsinstallatie zijn oppervlakken voor de compostering aanwezig.

De inzameling van huishoudelijk afval moet ook op drie vlakken worden verbeterd. Zijn de maatregelen hiervoor ter plekke al ingegaan?
Ja. Na de bijeenkomst in Tan An op 26 februari waar het project werd gepresenteerd, vinden nu de concrete planning en implementatie van de afzonderlijke maatregelen plaats. Eerst worden 4.500 huishoudens aangesloten op een gescheiden afvalregistratie. In april van dit jaar heeft een ontmoeting plaatsgevonden met het volkscomité van het stadsdeel waar het modelproject wordt uitgevoerd, over organisatorische vragen over de gescheiden afvalinzameling, bijvoorbeeld het ter beschikking stellen van verzamelkarren en afvalcontainers. Op 3 april was er een training voor 150 medewerkers van de jeugdunie in Long An over de effecten van plastic op het milieu en over de voordelen van gescheiden afvalinzameling. De training voor de vrouwenunie van de provincie vond plaats op 25 april, voor de vrouwenunie voor het stadsdeel van het modelproject op 26 april en voor de andere stadsdelen van Tan An vinden deze plaats in mei en jui 2019. Parallel hieraan worden sinds mei dit jaar huishoudens in het projectgebied geïnformeerd en overeenkomstig getraind.

Wat is het verdere tijdpad? Welke maatregelen staan nog in de planning?
De compostering van circa 1.000 t per jaar vindt plaats in de centrale afvalsorterings- en verbrandingsinstallaties in Long An. Vanaf juni 2019 is de ruimte voor de composteringsinstallatie beschikbaar. Er wordt een sorteerrichtlijn voor kunststoffen ontwikkeld om de kwaliteit van het recyclebare materiaal te verbeteren. Om de kwaliteit van de compost te behouden en te verhogen moet de gescheiden afvalregistratie goed worden bewaakt en moeten er kwaliteitscontroles worden ingevoerd. Deze maatregelen dragen bij aan het behalen van de verwachte inkomsten. Ik denk dat een succesvolle implementatie van dit project zeer belangrijk is voor de regio en andere provincies. We moeten overtuigend laten zien dat door een kringloopeconomie het milieu wordt gespaard en ook financiële inkomsten kan genereren. Hiervoor is echter een goede kwaliteitsborging voor de afzonderlijke maatregelen absoluut noodzakelijk.

Hoe wilt u het resultaat openbaar maken?
Een belangrijk onderdeel van het project is om na de aanvang van het project de resultaten van de pilot verder te verbreiden. Hiervoor wordt een projectinformatieplatform opgezet om succesvolle resultaten en ervaringen via, tv, radio, website van het volkscomité en kranten te presenteren aan besluitvormers, maar ook aan geïnteresseerde partijen zoals scholen en NGO's.

KALDEWEI is in Duitsland de eerste onderneming die zich in deze mate inzet voor het beschermen van de zee. Hoe ziet u de rol van het bedrijfsleven bij de strijd tegen plastic afval?
De ondersteuning van KALDEWEI zorgt er in belangrijke mate voor dat er minder plastic in onze oceanen terechtkomt en levert zo een belangrijke bijdrage aan de bescherming van natuur en milieu in het algemeen. Ondernemingen die zich net als KALDEWEI inzetten voor de bescherming van de zee maken het ons in eerste instantie mogelijk om dergelijke projecten snel in gang te kunnen zetten. Zonder ondersteuning van alle mensen en met name het bedrijfsleven zullen wij dit mondiale milieuprobleem niet kunnen oplossen. De veroorzakers van plastic afval moeten wereldwijd de verantwoordelijkheid op zich nemen voor de verwerking, bijvoorbeeld dat fabrikanten van consumentengoederen overal ter wereld, net als in Duitsland, maar ook in vele andere Europese landen, via heffingen de inzameling en sortering van verpakkingsafval meefinancieren, en gebruikers dit doen via kosten voor het regelmatig legen van bio-, papier- en restafvalcontainers het hergebruik van afval en herbruikbare materialen.

Dr. Bauske, hartelijk dank voor het interview en het duidelijke inzicht in het lopende Mekongdelta-project.

Bron: Franz KALDEWEI GmbH & Co. KG. Bewijsexemplaren worden op prijs gesteld.